SCIC tổ chức Hội thảo về Phát huy mô hình SCIC theo hướng kinh doanh vốn chuyên nghiệp, hình thành Quỹ đầu tư Chính phủ

Ngày 3/12, tại Hà Nội, Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) tổ chức Hội thảo “Phát triển mô hình SCIC theo hướng kinh doanh vốn chuyên nghiệp, hình thành Quỹ đầu tư Chính phủ” nhằm tiếp tục làm rõ, đóng góp về các nội dung về phát triển kinh tế Nhà nước, cũng như định hướng cho chiến lược phát triển SCIC trong thời gian tới.

Quang cảnh buổi Hội thảo

Hội thảo vinh dự được đón đồng chí đồng chí Cao Anh Tuấn – Uỷ viên Ban Thường vụ Đảng ủy, Thứ trưởng Bộ Tài chính, cùng dự có đồng chí Hồ Sỹ Hùng – Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI); đại diện Đảng uỷ Chính phủ; Văn phòng Chính phủ; Bộ Tài Chính; Ủy ban kinh tế-tài chính Quốc hội; Bộ Công an; Bộ Tư pháp; Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI); UBND Thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh; Các tổ chức tài chính trong và ngoài nước trong đó có đại diện từ WB, Quỹ đầu tư Chính phủ Singapore Temasek; các chuyên gia tư vấn cấp cao trong và ngoài nước, các tập đoàn, tổng công ty lớn có vốn của Nhà nước, và đại diện và người đại diện tại doanh nghiệp có vốn của SCIC và các cơ quan thông tấn, báo chí.

Về phía diễn giả tham gia Hội thảo có ông Phan Đức Hiếu - Ủy viên  Ủy ban kinh tế tài chính Quốc hội; ông Cấn Văn Lực – Chuyên gia kinh tế trưởng BIDV, Thành viên Hội đồng tư vấn Chính sách của Thủ tướng; Ông Nguyễn Như Quỳnh - Viện Trưởng Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế - tài chính - Bộ Tài chính; ông Nguyễn Đình Cung – Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương; và một số diễn giả khác có ý kiến đóng góp với Hội thảo từ phía WB, công ty tư vấn quốc tế…

Về phía SCIC, tham dự Hội thảo có đồng chí Nguyễn Chí Thành - Ủy viên Ban chấp hành Đảng bộ Chính phủ, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng thành viên; đồng chí Nguyễn Quốc Huy - Phó Bí thư Đảng uỷ, Thành viên Hội đồng thành viên, Tổng giám đốc; cùng các đồng chí trong Thành viên Hội đồng thành viên, Ban Tổng Giám đốc, Ban Kiểm soát viên và đại diện các ban chức năng.

Tại Hội thảo, trong phần tham luận Sự cần thiết và định hướng chuyển đổi, phát huy mô hình của SCIC, đồng chí Đinh Việt Tùng - Phó Tổng giám đốc SCIC cho biết: trong 19 năm qua SCIC đã đạt được kết quả kinh doanh lũy kế với tổng lợi nhuận trước thuế là 108.830 tỉ đồng; nộp ngân sách là 108.145 tỉ đồng; tỉ suất lợi nhuận/vốn chủ sở hữu (ROE) bình quân là 13%/năm.

Đồng chí Đinh Việt Tùng - Phó tổng giám đốc SCIC báo cáo tại Hội thảo

Doanh thu SCIC tăng gấp 52 lần, lợi nhuận sau thuế tăng 72 lần, vốn chủ sở hữu tăng gấp 17 lần và tổng tài sản tăng gấp 12 lần, tổng giá trị danh mục đang nắm giữ đến thời điểm hiện tại là trên 200.000 tỉ đồng (khoảng 8 tỉ USD).

SCIC đã chứng minh hiệu quả trong quản lý và đầu tư vốn nhà nước, thể hiện rõ vai trò là tổ chức kinh tế đặc biệt, góp phần thúc đẩy hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp sau cổ phần. Song từ kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn đặt ra yêu cầu lựa chọn mô hình để chuyển đổi SCIC.

Các Quỹ Đầu tư Chính phủ (SWF) đang ngày càng giữ vai trò trọng yếu trong hệ thống tài chính toàn cầu, vừa là nhà đầu tư quy mô lớn vừa là công cụ ổn định kinh tế vĩ mô.

Trong đó SWF có 2 mô hình cơ bản là Quản lý quỹ và Công ty đầu tư, trong đó: Mô hình + tài sản vẫn thuộc quyền sở hữu của Chính phủ, trong khi hoạt động đầu tư được giao cho một đơn vị quản lý. Trong mô hình này, đơn vị quản lý quỹ được hưởng phí quản lý dựa trên quy mô và hiệu quả. Mô hình này thường được sử dụng để quản lý Quỹ dự trữ ngoại hối, hoặc các Quỹ có nguồn thu từ tài nguyên thiên nhiên quốc gia. Mô hình Công ty đầu tư, tài sản nhà nước được chuyển giao cho Công ty sở hữu và điều hành. Mô hình này phù hợp với các SWF có chiến lược đầu tư năng động theo mục tiêu quốc gia và thực hiện vai trò cổ đông chủ động tại doanh nghiệp (trong đó có Temasek của Singapore hay Khazanah của Malaysia).

Dẫn ra mô hình của Temasek, đây là một ví dụ điển hình về sự thành công để tạo ra giá trị bền vững cho quốc gia, là cơ sở vững chắc để SCIC tham khảo và học hỏi. SCIC và Temasek đều được thành lập để tách bạch chức năng quản lý và chủ sở hữu vốn nhà nước tại doanh nghiệp, phát triển giá trị của nguồn vốn nhà nước. Temasek và SCIC có sự tương đồng về vai trò và sứ mệnh, đều được thành lập xuất phát từ nhu cầu tách bạch quản lý nhà nước với quản lý điều hành kinh doanh của doanh nghiệp và với sứ mệnh chung là quản lý, phát triển vốn Nhà nước thông qua hoạt động đầu tư, kinh doanh vốn theo nguyên tắc thị trường.

Bối cảnh Việt Nam và Singapore có điểm chung là một quốc gia không có quá nhiều nguồn thu từ dầu khí hay khoáng sản; Tài sản chủ yếu khi thành lập của Temasek và SCIC đều từ tiếp nhận vốn nhà nước tại Doanh nghiệp (không phải từ nguồn tài nguyên hay từ nguồn dự trữ ngoại hối)

Temasek là biểu tượng cho sự minh bạch, quản trị chuyên nghiệp và hiệu quả đầu tư cao. Việc học tập Temasek giúp SCIC tăng cường niềm tin, hấp dẫn nhà đầu tư và đẩy mạnh thoái vốn, cổ phần hóa và mở rộng đầu tư; các bài học từ mô hình này có thể áp dụng ngay như chuyển giao doanh nghiệp, tăng tính độc lập của hội đồng quản trị và mở rộng kênh đầu tư, nâng cao minh bạch, đầu tư ra nước ngoài.

Ông Andrea Campagnoli, Bain & Company Việt Nam phát biểu tại Hội thảo

Chia sẻ về mô hình, ông Adrian Chung, Trưởng Ban Đối ngoại Temasek, cho hay với mô hình hoạt động trong 51 năm, Temasek quản lý danh mục ban đầu là 354 triệu SGD, không chỉ những lĩnh vực đang đầu tư mà còn đầu tư vào những nền kinh tế mới nổi, đa dạng hóa danh mục đầu tư, phát triển ra ngoài thị trường châu Á như Mỹ, Anh để trở thành tổ chức đầu tư toàn cầu.

Chính phủ hay cổ đông duy nhất của Temasek là Bộ Tài chính không chỉ đạo trực tiếp hay can thiệp vào hoạt động của công ty. Mặc dù 100% được sở hữu bởi Chính phủ Singapore (thông qua Bộ Tài chính) nhưng các thành viên lãnh đạo như chủ tịch, CEO và các thành viên ban điều hành không phải là nhân sự thuộc bộ ngành của Chính phủ.

Việt Nam đang hướng tới mục tiêu trở thành nước phát triển có thu nhập cao vào năm 2045. Để đạt được điều này, việc hiện đại hóa nền kinh tế, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và phát triển các doanh nghiệp lớn trong đó có các DNNN là vô cùng cấp thiết.

SCIC được kỳ vọng trở thành công cụ đầu tư tài chính chủ lực của Nhà nước, huy động và tập trung nguồn lực từ việc cơ cấu lại vốn tại các doanh nghiệp nhà nước và các nguồn lực nhà nước được giao khác để đầu tư phát triển các doanh nghiệp quy mô lớn, các doanh nghiệp có hiệu quả cao; thông qua các doanh nghiệp này để thực hiện đầu tư vốn mồi, dẫn dắt các nhà đầu tư khác cũng như thu hút nguồn vốn từ nước ngoài để đầu tư vào những dự án quan trọng đối với nền kinh tế như hạ tầng chiến lược, chuyển đổi xanh, kinh tế số, hay các lĩnh vực công nghệ cao; từng bước hướng tới đầu tư ra nước ngoài; là cầu nối giữa khu vực kinh tế nhà nước và khu vực kinh tế tư nhân trong việc huy động vốn để đầu tư phát triển.

Các nhóm giải pháp then chốt để chuyển đổi SCIC: Tăng cường nguồn lực & Quy mô vốn; Hoàn thiện thể chế & Khung pháp lý; Tối ưu tổ chức bộ máy & Nhân lực…

Đồng chí Cao Anh Tuấn – Uỷ viên Ban Thường vụ Đảng ủy, Thứ trưởng Bộ Tài chính phát biểu tại Hội thảo

Phát biểu tại Hội thảo, đồng chí Cao Anh Tuấn – Uỷ viên Ban Thường vụ Đảng ủy, Thứ trưởng Bộ Tài chính cho biết: Luật số 68/2025/QH15 ngày 14/6/2025 về quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp đã được Quốc hội ban hành thay thế Luật số 69/2014/QH13. Đây được coi là cơ sở pháp lý nền tảng và đặc biệt quan trọng đối với việc quản lý vốn của nhà nước đầu tư tại các doanh nghiệp. Hiện nay, Bộ Tài chính đang hoàn thiện, trình Chính phủ ban hành 03 Nghị định hướng dẫn thi hành Luật số 68/2025/QH15 và 06 Nghị định về cơ chế hoạt động, cơ chế tài chính đặc thù của một số Tập đoàn, Tổng công ty, DNNN trong một số lĩnh vực then chốt, trong đó có Nghị định về cơ chế hoạt động, cơ chế quản lý tài chính đối với với doanh nghiệp có chức năng đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước.

Luật số 68/2025/QH15 cùng với 03 Nghị định hướng dẫn thi hành đã tạo ra những chính sách cởi mở hơn trong quản lý, đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Tuy nhiên, với mỗi doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực đặc thù, việc nghiên cứu, xây dựng Nghị định cơ chế hoạt động, cơ chế quản lý tài chính cho từng doanh nghiệp sẽ khắc phục những khó khăn, hạn chế, vướng mắc trong quá trình hoạt động của các doanh nghiệp, góp phần hiện thực hóa mục tiêu cải cách pháp luật, kịp thời tháo gỡ những điểm nghẽn về thể chế, tiếp tục hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho việc đầu tư, kinh doanh vốn nhà nước vào doanh nghiệp phù hợp với các yêu cầu đổi mới, hội nhập; nâng cao tính minh bạch, khả thi, hiệu lực, hiệu quả, tạo động lực cho DNNN phát triển nhanh và bền vững trong kỷ nguyên mới, phát huy tốt nhất vai trò, vị thế của mình.

Chúng ta đã trải qua một quá trình rất dài về tái cơ cấu, sắp xếp, đổi mới DNNN, từ hơn 12.000 doanh nghiệp xuống còn 6.000 doanh nghiệp và đến hiện tại, chúng ta còn 866 DNNN với 500 doanh nghiệp 100% vốn nhà nước, 203 doanh nghiệp trên 50% vốn nhà nước và 163 doanh nghiệp dưới 50% vốn điều lệ.

Song song với việc nghiên cứu, xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật, việc nghiên cứu, học tập kinh nghiệm quốc tế trong việc xây dựng và vận hành mô hình Quỹ Đầu tư Chính phủ cho SCIC (như Temasek Holdings của Singapore, Khazanah của Malaysia, Danatara của Indonesia)  để chắt lọc những nội dung tương đồng và phân tích những điểm khác biệt của Việt Nam, từ đó sẽ giúp chúng ta nghiên cứu, đánh giá sự phù hợp của mô hình này trong bối cảnh của đất nước, đánh giá về định hướng hình thành mô hình tổ chức tài chính lớn mạnh với chức năng đầu tư, kinh doanh vốn nhà nước để trở thành công cụ quan trọng của Chính phủ trong quá trình tái cơ cấu, nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước.

Đồng chí Thứ trưởng cũng nêu rõ mục tiêu của Hội thảo trong đó có nội dung rút ra những nội dung cần thiết, đặc thù, đề xuất, góp ý xây dựng Nghị định về cơ chế hoạt động, cơ chế quản lý tài chính đặc thù của doanh nghiệp đầu tư kinh doanh vốn.

Nếu SCIC trở thành Quỹ đầu tư của Chính phủ thì mô hình hoạt động, cơ chế tài chính, dự kiến nguồn lực sẽ như thế nào? Chúng ta cần xác định rõ các kiến nghị về nguồn lực, đề xuất các cơ chế, chính sách đặc thù để tạo cơ sở pháp lý cho SCIC hiện thực hóa sứ mệnh là công cụ tài chính hữu hiệu dẫn dắt phát triển kinh tế trong thời kỳ mới.

Với vai trò là cơ quan đại diện chủ sở hữu cũng như cơ quan quản lý nhà nước, Bộ Tài chính luôn sát cánh, đồng hành cùng với SCIC trong việc hiện thực hóa mục tiêu nêu trên, với sự quyết tâm, nỗ lực của SCIC, cùng với sự đồng hành, chung tay của Chính phủ, các Bộ ngành, địa phương, SCIC sẽ hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ được Đảng và Nhà nước giao phó, góp phần vào sự tăng trưởng, lớn mạnh của quốc gia, dân tộc trong kỷ nguyên mới.

Sau bài phát biểu của đồng chí Cao Anh Tuấn – Uỷ viên Ban Thường vụ Đảng ủy, Thứ trưởng Bộ Tài chính, các diễn giả bao gồm: ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Ủy ban kinh tế Quốc hội; ông Nguyễn Chí Thành, Chủ tịch HĐTV SCIC; ông Trần Đình Cung, nguyên Viện trưởng CIEM; ông Cấn Văn Lực, Chuyên gia kinh tế trưởng BIDV; ông Nguyễn Như Quỳnh, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế - tài chính; ông Andrea Campagnoli, Luật sư thành viên sáng lập, Bain & Company Việt Nam cùng tham gia chia sẻ tại Tọa đàm – Định hướng mô hình SCIC.

Các diễn giả, chuyên gia chia sẻ tại Tọa đàm – Định hướng mô hình SCIC

Một số ý kiến chính đã được trao đổi tại tọa đàm bao gồm nội dung: quy mô của SCIC còn quá nhỏ, quá trình chuyển giao vốn, tài sản về SCIC còn chậm và chưa đạt yêu cầu; thể chế pháp luật đã có nhiều thay đổi nhưng chưa thực sự chú trọng để hoàn thiện cho hoạt động của SCIC là một tổ chức tài chính đặc biệt; cần thay đổi tư duy hành chính chủ quản trong quản lý vốn nhà nước từ hoạt động chuyển giao, định giá bán vốn đến đầu tư kinh doanh vốn nhà nước; thay đổi tư duy để tạo nên đột biến trong quản lý vốn nhà nước ở Việt Nam; khi trở thành quỹ đầu tư quốc gia đương nhiêu cần có những quy định phù hợp với mô hình đó; SCIC phải hoạt động theo luật như quốc tế, được quản trị theo thông lệ quốc tế, đó là áp lực cũng là động lực của SCIC; cần xác  định lại tâm thế của SCIC để đẩy cải cách DNNN lên mức tư duy mới.

Đồng chí Nguyễn Chí Thành - Ủy viên Ban chấp hành Đảng bộ Chính phủ, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng thành viên SCIC phát biểu tại Hội thảo

Phát biểu bế mạc tại Hội thảo, đồng chí Nguyễn Chí Thành - Ủy viên Ban chấp hành Đảng bộ Chính phủ, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng thành viên SCIC trân trọng cảm ơn đồng chí Cao Anh Tuấn - Thứ trưởng Bộ Tài chính, các đồng chí Lãnh đạo các cơ quan, bộ ngành và doanh nghiệp, các chuyên gia, diễn giả và cơ quan thông tấn báo chí đã đã tới tham dự Hội thảo, đồng thời tiếp thu đầy đủ các ý kiến chỉ đạo của đồng chí Thứ trưởng.

Hội thảo đã làm rõ nhiều luận điểm quan trọng, trong đó nhấn mạnh rằng mô hình mới trong thời gian tới của SCIC sẽ phát huy hiệu quả khi SCIC được trao đủ quyền hạn và tính tự chủ trong quyết định đầu tư và thoái vốn, tránh sự can thiệp hành chính vào hoạt động kinh doanh. Một khung thể chế và pháp lý hoàn chỉnh là điều kiện tiên quyết để SCIC vận hành theo mô hình Quỹ đầu tư Chính phủ theo các chuẩn mực quốc tế. Bên cạnh đó, mô hình cần được quản trị theo thông lệ quốc tế với Hội đồng thành viên độc lập, chuyên nghiệp và cơ chế báo cáo, giám sát, công bố thông tin minh bạch. Hiệu quả đầu tư cần được đánh giá trên toàn bộ danh mục theo tầm nhìn dài hạn, trong khi Nhà nước giữ vai trò định hướng và giám sát nhưng không can thiệp vào điều hành trực tiếp.

Những kết quả thu được từ Hội thảo này sẽ là cơ sở quan trọng để SCIC tiếp tục hoàn thiện mô hình hoạt động theo hướng kinh doanh vốn chuyên nghiệp và hình thành Quỹ đầu tư Chính phủ. Đây cũng là nền tảng giúp SCIC sớm báo cáo Bộ Tài chính và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt mô hình mới, từ đó xây dựng được hệ thống pháp lý đầy đủ và đồng bộ, tạo định hướng phát triển lâu dài và nâng cao hiệu quả đóng góp vào sự phát triển kinh tế đất nước.