SCIC -14 năm một chặng đường phát triển

SCIC -14 năm một chặng đường phát triển

(Bài viết nhân kỷ niệm 14 năm ngày truyền thống của Tổng công ty)

Thực hiện Nghị quyết Hội nghị TW 3, Hội nghị TW 9 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá IX và Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X, với mục tiêu đổi mới phương thức quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 151/2005/QĐ-TTg ngày 20/6/2005 về thành lập Tổng công ty Đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước (SCIC), với vai trò là tổ chức kinh tế đặc biệt của Chính phủ, được thành lập để đáp ứng yêu cầu khách quan của quá trình sắp xếp, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước(DNNN).Với chức năng quản lý, đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước, sự ra đời của SCIC nằm trong tiến trình cải cách kinh tế nói chung và cải cách doanh nghiệp nhà nước nói riêng nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn nhà nước. SCIC là đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại các doanh nghiệp, thực  hiện đầu tư vào các ngành, lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế nhằm tăng cường vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước trên cơ sở tôn trọng những  nguyên tắc thị trường. Năm 2010, trên cơ sở đánh giá kết quả đạt được và những khó khăn vướng mắc đối với mô hình SCIC, Ban Cán sự Đảng Chính phủ đã báo cáo và được Bộ Chính trị phê duyệt Đề án “Tiếp tục củng cố, phát huy vai trò của SCIC” tại Kết luận số 78-KL/TW ngày 26/7/2010.

Sau 14 năm ra đời và phát triển, mặc dù trong bối cảnh nền kinh tế thế giới và trong nước có nhiều biến động phức tạp, song tập thể Lãnh đạo, cán bộ, đảng viên, người lao động của SCIC đã đoàn kết, thống nhất, nỗ lực cố gắng trong mọi lĩnh vực hoạt động, vượt qua nhiều khó khăn, thách thức hoàn thành tốt nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước giao, trong đó nổi bật nhất là:

Đã hình thành 1 tổ chức kinh tế đặc thù hoạt động dưới mô hình 1 tổng công ty của Chính phủ để triển khai một trong những chủ trương quan trọng của Đảng về đổi mới phương thức quản lý vốn nhà nước, chuyển từ cơ chế hành chính sang phương thức đầu tư, kinh doanh vốn tiên tiến, góp phần đẩy nhanh tiến trình sắp xếp, đổi mới, nâng cao hiệu quả của DNNN. Kết quả hoạt động của Tổng công ty tiếp tục khẳng định chủ trương lớn, đúng đắn của Đảng và Nhà nước về đổi mới phương thức quản lý vốn nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp.

Trong 14 năm qua, SCIC đã thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ đại diện chủ sở hữu vốn Nhà nước đối với các công ty cổ phần sau cổ phần hóa. Cơ chế người đại diện vốn Nhà nước được triển khai tại tất cả các doanh nghiệp trên cơ sở kết hợp chặt chẽ với sự giám sát và chỉ đạo trực tiếp của chủ sở hữu đã giúp SCIC bảo toàn và phát triển phần vốn nhà nước tại các doanh nghiệp. Trong quá trình đại diện chủ sở hữu vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, mô hình SCIC đã thể hiện những thế mạnh hơn hẳn so với cơ chế chủ quản hành chính trước đây. Công tác quản trị doanh nghiệp và tái cơ cấu được SCIC thực hiện một cách chuyên nghiệp, bộ máy gọn nhẹ nhưng tính chuyên môn cao. Thông qua hệ thống người đại diện vốn, tình hình tài chính, hoạt động đầu tư của doanh nghiệp được SCIC giám sát chặt chẽ, khoa học. Trên cơ sở đó, chủ sở hữu có các quyết định kịp thời, phù hợp với tình hình doanh nghiệp. SCIC không chỉ đơn thuần làm tốt vai trò quản lý vốn mà còn thực hiện chức năng kinh doanh vốn, làm cho phần vốn Nhà nước tại doanh nghiệp được bảo toàn và gia tăng về giá trị.

Trong việc triển khai nhiệm vụ tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước, SCIC được xem là một trong những Tổng công ty đi đầu về hiệu quả thoái vốn nhà nước tại các doanh nghiệp. Trên thực tế, SCIC là Tổng công ty đi đầu trong việc thực hiện thoái vốn một cách chuyên nghiệp, từ xác định giá trị doanh nghiệp đến tổ chức đấu giá, khớp lệnh, giao dịch ngoài sàn, thỏa thuận, chào bán cạnh tranh, bán cả lô... Nhiều thương vụ thoái vốn của SCIC không chỉ thành công ở giá trị mang về cho ngân sách mà còn để lại nhiều kinh nghiệm quý báu cho quá trình tái cơ cấu, sắp xếp doanh nghiệp nhà nước như thương vụ thoái vốn Vinamilk, Nhựa Bình Minh, Vinaconex.....

Kể từ khi thành lập đến nay, SCIC đã tiếp nhận quyền đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại 1.059 doanh nghiệp với tổng giá trị vốn nhà nước gần 21.500 tỷ đồng (trong đó có 19 Tập đoàn, Tổng công ty đã cổ phần hóa). Ngay sau khi tiếp nhận, SCIC thực hiện vai trò cổ đông nhà nước trong quản trị doanh nghiệp, tái cơ cấu, nâng cao hiệu quả hoạt động của DN. Thông qua vai trò cổ đông, SCIC chủ động xây dựng và thực hiện phương án tái cơ cấu doanh nghiệp, nghiên cứu, tham gia quyết định các phương án kinh doanh của doanh nghiệp, đầu tư thêm vốn vào các doanh nghiệp kinh doanh có hiệu quả, qua đó tạo ra giá trị gia tăng cho vốn nhà nước, tập trung xử lý tồn tại của các doanh nghiệp thuộc danh mục quản lý...

Tính đến 30/6 năm 2019 SCIC đã thực hiện thoái vốn thành công tại gần 1.000 DN (trong đó thoái hết vốn tại 896 DN), đạt hiệu quả cao, thu được gần 47.200 tỷ đồng, gấp 4.2 lần so với giá vốn. Trong số đó, có một số doanh nghiệp lớn đã thoái như: CTCP Sữa Việt Nam (bán 5.4% năm 2016 và 3.3% năm 2017, thu về 20.276 tỷ đồng), CTCP Nhựa Bình Minh (bán năm 2018, thu về 2.330 tỷ đồng), Tổng công ty cổ phần Xuất nhập khẩu và Xây dựng - Vinaconex (bán năm 2018 thu về 7.366 tỷ đồng)…. Chỉ tính riêng giai đoạn 2017 đến hết tháng 6/2019: SCIC đã bán vốn tại 51 DN (bao gồm: Vinamilk và Nhựa Bình Minh), trong đó bán hết vốn tại 47 DN, bán bớt vốn tại 04 DN. Tổng giá trị thu được là 20.110 tỷ đồng, trên giá vốn là 3.469 tỷ đồng, chênh lệch bán vốn là 16.642 tỷ đồng, đạt tỷ lệ 5,8 lần (cao hơn mức bình quân cả nước giai đoạn 2011-2015 là 1,48 lần). Cũng trong giai đoạn này SCIC đã tiếp nhận 46 doanh nghiệp, trong đó có những doanh nghiệp lớn từ các Bộ, ngành như Tập đoàn dệt may (Vinatex), Tổng công ty Licogi, Tổng công ty Thủy sản Việt Nam (Seaprodex), Tổng công ty Thép Việt Nam (Vnsteel).

Một số kết quả hoạt động của SCIC giai đoạn 2010-2018

Bên cạnh việc triển khai tái cơ cấu và đẩy nhanh tiến độ bán vốn nhà nước tại các doanh nghiệp mà Nhà nước không cần nắm giữ, SCIC đã triển khai chiến lược đầu tư, tiếp tục nắm giữ vốn tại một số doanh nghiệp quy mô lớn, quan trọng thuộc các ngành nghề lĩnh vực hiệu quả cao, Nhà nước cần chi phối trong danh mục hiện hữu, bao gồm: Viễn thông, Dược phẩm, Ngân hàng - Bảo hiểm, Sữa, Nhựa... Góp vốn với các tổ chức tài chính nước ngoài đầu tư trong lĩnh vực cơ sở hạ tầng: CTCP Đầu tư Việt Nam – Ôman (VOI).... Tổng vốn đầu tư đã giải ngân của SCIC từ khi thành lập đến 30/6/2019 là khoảng 28.250 tỷ đồng

Từ chỗ là một mô hình mới, sau 14 năm phát triển, hành lang pháp lý cho hoạt động của SCIC đã tương đối đầy đủ với nhiều văn bản pháp lý do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính ban hành Nhờ đó đã giúp SCIC vận hành có hiệu quả mô hình hoạt động đặc thù và hoàn thành các nhiệm vụ mà Chính phủ giao phó. Nội bộ SCIC cũng đã xây dựng được hệ thống các quy trình đầy đủ, bao quát tất cả các hoạt động nghiệp vụ của Tổng công ty. Đặc biệt, nhiều cơ chế pháp lý do SCIC chủ động tìm tòi, đề xuất xây dựng và triển khai trong nội bộ SCIC đã được nhân rộng và áp dụng chung cho các DNNN như quy chế người đại diện, cơ chế bán đấu giá cả lô, cơ chế bán cổ phần cho người lao động...

Sau 14 năm hình thành và phát triển, từ vài chục cán bộ ban đầu khi mới thành lập, đến nay, SCIC đã xây dựng một đội ngũ trên 250 cán bộ được đào tạo bài bản, nhiều kinh nghiệm và có trình độ chuyên môn cao. Các phòng, ban chức năng ngày càng chuyên môn hóa. SCIC cũng hình thành các Chi nhánh khu vực ở miền Nam, miền Trung giúp cho việc quản trị các doanh nghiệp tại các địa phương sâu sát hơn. Đặc thù của SCIC là đội ngũ cán bộ làm trực tiếp không nhiều nhưng có hệ thống người đại diện chuyên trách tại các doanh nghiệp để quản lý chặt chẽ phần vốn Nhà nước tại các công ty cổ phần.

Trong phát triển quan hệ đối tác, SCIC đã xây dựng được mối quan hệ chặt chẽ với nhiều tổ chức tài chính quốc tế như Ngân hàng Thế giới (World Bank), Công ty Tài chính Quốc tế (IFC), JICA, các Quỹ đầu tư chính phủ các nước, Temasek, QIA, KIA, RDIF, các Ngân hàng, công ty quản lý quỹ, công ty chứng khoán... cả trong nước và quốc tế. Nhờ các mối quan hệ hợp tác này, SCIC đã học hỏi và tiếp thu nhiều kinh nghiệm quý báu trong quá trình phát triển, giúp cho hoạt động đầu tư, quản trị doanh nghiệp, thoái vốn của SCIC thu hút được nhiều đối tác để từ đó đem lại hiệu quả cao.

Ảnh: SCIC vinh dự đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất trong lễ kỷ niệm 10 năm ngày thành lập

Nghị quyết Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII xác định, nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động của Tổng Công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước là một trong những nhiệm vụ và giải pháp quan trọng để thực hiện mục tiêu tiếp tục cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước.

Tại Nghị quyết số 60/2018 của Quốc hội Khóa 14, nhằm khắc phục những hạn chế, vướng mắc, bất cập, thực hiện có hiệu lực, hiệu quả chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước tại doanh nghiệp và cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, Quốc hội đã giao Chính phủ tổng kết, đánh giá mô hình Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) và mối quan hệ với Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp

Trên tinh thần đó, trong những năm tới, SCIC chủ trương tập trung phát triển, trở thành tổ chức kinh tế đặc biệt, có vai trò quan trọng trong thúc đẩy tái cơ cấu, sắp xếp, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước; từng bước thực hiện thống nhất quyền và nghĩa vụ chủ sở hữu nhà nước tại các Tập đoàn, Tổng công ty và doanh nghiệp sau cổ phần hóa; đầu tư có hiệu quả theo nguyên tắc thị trường vào các ngành, lĩnh vực then chốt, trọng yếu mà Nhà nước cần nắm giữ chi phối.

Tập trung triển khai tiếp nhận quyền đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại các doanh nghiệp thuộc đối tượng bàn giao về SCIC, đặc biệt là các Tập đoàn, Tổng công ty đã có quyết định của Thủ tướng Chính phủ bàn giao vốn nhà nước về SCIC sau khi hoàn thành cổ phần hóa.

Nâng cao hiệu quả quản trị doanh nghiệp và vai trò cổ đông nhà nước tại doanh nghiệp thông qua việc áp dụng các chuẩn mực và biện pháp quản trị doanh nghiệp tiên tiến theo tiêu chuẩn quốc tế, trên cơ sở phân loại doanh nghiệp. Thực hiện tốt vai trò cổ đông nhà nước tại các DN, đặc biệt là những doanh nghiệp có quy mô lớn, hiệu quả cao thuộc diện đầu tư, nắm giữ lâu dài trong những ngành, lĩnh vực theo Chiến lược Phát triển giai đoạn 2016 – 2020 và tầm nhìn đến năm 2030.

Tiếp tục triển khai tái cơ cấu và đẩy nhanh tiến độ bán vốn nhà nước tại các doanh nghiệp mà Nhà nước không cần nắm giữ vốn theo lộ trình của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Đồng thời, Tổng công ty duy trì vốn tại một số doanh nghiệp quy mô lớn, quan trọng thuộc các ngành nghề lĩnh vực hiệu quả cao, Nhà nước cần chi phối trong danh mục đầu tư hiện hữu.

Đẩy mạnh hoạt động đầu tư kinh doanh vốn với định hướng rõ nét hơn, tập trung vào những dự án có quy mô lớn trong các lĩnh vực trọng yếu và có triển vọng lâu dài; đồng thời, từng bước mở rộng hoạt động đầu tư tài chính, mua bán sáp nhập doanh nghiệp...

Chú trọng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực để đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ được giao, đặc biệt là chức năng đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại các doanh nghiệp, tập đoàn, tổng công ty có quy mô lớn và đẩy mạnh các hoạt động đầu tư kinh doanh vốn. Kiện toàn hệ thống Người đại diện vốn Nhà nước của Tổng công ty tại các doanh nghiệp; xây dựng cơ chế để nâng cao nghĩa vụ, trách nhiệm và quyền lợi của Người đại diện.

Mở rộng quan hệ với các đối tác trong và ngoài nước, tăng cường mối quan hệ chặt chẽ với các tổ chức tài chính quốc tế, triển khai các thủ tục gia nhập Hiệp hội các Quỹ Đầu tư Chính phủ quốc tếtrong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam.

Nhìn lại chặng đường 14 năm đã qua, cán bộ, đảng viên, người lao động của SCIC tự hào về những thành tích đã đạt được và được Lãnh đạo Đảng, Nhà nước ghi nhận như: Huân chương Lao động hạng 3 năm 2010, Huân chương Lao động Hạng nhất năm 2015, Cờ thi đua của Chính phủ các năm 2012, 2014, 2015, 2017, Bằng khen Thủ tướng 2008, 2013; Cờ Thi đua của Đảng ủy Khối DNTƯ nhiệm kỳ 2010-2015, Bằng khen của Đảng ủy Khối DNTƯ các năm 2016, 2017....Nhiều cá nhân của SCIC được tặng thưởng Huân chương Lao động hạng 2, hạng 3, Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ. Phát huy truyền thống, kết quả đã đạt được, trên tinh thần đoàn kết, không ngừng nỗ lực, không ngại khó khăn thách thức, ra sức thi đua phấn đấu, học hỏi, sáng tạo, tập thể Lãnh đạo, cán bộ, đảng viên, người lao động SCIC quyết tâm hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước giao cho, xứng đáng với kỳ vọng của Đảng, Nhà nước, của nhân dân vào SCIC trong quá trình xây dựng phát triển đất nước hiện nay./.

Một số hình ảnh SCIC